Genel Tanım
Küresel ısınma, insan tarafından atmosfere verilen gazların sera etkisi yaratması sonucunda, dünya atmosferi ve okyanuslarının ortalama sıcaklıklarında belirlenen artışa verilen isimdir.
Küresel ısınma son 50 yıldır saptanabilir duruma gelmiş ve önem kazanmıştır. Dünya'nın atmosfere yakın yüzeyinin ortalama sıcaklığı 20. yüzyılda 0.6 derece artmıştır.İklim değişimi üzerindeki yaygın bilimsel görüş, "son 50 yılda sıcaklık artışının insan hayatı üzerinde fark edilebilir etkiler oluşturduğu" yönündedir.
Küresel Isınmanın Nedenleri:
İklim sistemi içsel ve insani etkiler, güneş hareketleri ve sera gazları, gibi nedenlerden etkilenmektedir. Bu değişimin detaylı nedenleri açık bir araştırma alanıdır ama bilimsel çoğunluk sera gazlarının son zamanlardaki sıcaklık artışının başlıca nedeni olduğunu belirtmektedir.
Atmosferdeki karbondioksit ve metan oranlarındaki artış dünya yüzeyinin sıcaklığını yükseltmektedir.Karbondioksit oranındaki artış dünyanın yüzeyini ısıtmakta ve kutuplara yakın buzların erimesine yol açmaktadır. Buzlar eridikçe yerlerini kara veya sular almaktadır. Kara ve suların buza oranla daha az yansıtıcı olması güneş ışınlarının emilmesini arttırmakta dolayısıyla buzullarda daha fazla erimeye yol açmaktadır.
50 yıl önce saptanan bu tehlikeli olgunun son birkaç yıldır dünya gündeminin ilk sıralarına yerleşmiş olmasının birçok nedeni vardır.Özellikle son birkaç yıldır Abd’de meydana gelen can ve mal kaybına neden olan şiddetli kasırgalar (2005 yılında Abd’de meydana gelen Katrina Kasırgası’nda 1,836 kişi hayatını kaybetmiştir.),yine Abd,Avustralya ve diğer ülkelerde haftalarca süren orman yangınları,doğadaki canlı çeşitliliğinin eskiye nazaran daha hızlı azalması,medyanın bu konu üzerinde daha sık durması,TEMA,Doğal Hayatı Koruma Vakfı,Green Peace(Yeşil Barış) gibi dünyaynın her yerinde örgütlenmeyi başarabilen sivil toplum kuruluşları,teknolojinin gelişmesiyle ineternetteki çevreci veb sayfalarının artması ve elbette insanların bilinçlenmesi bu nedenlerin başlıcalarıdır.
Gerek ülkeler,gerek medya gerekse de iş dünyasının bu konu üzerinde çalışmalar yapması,projeler oluşturup uygulamaya çalışması iyi niyetli bazı adımlardır.
Ülkeler arası çalışmaların kilometre taşlarından biri olarak nitelendirebileceğimiz BM çatısı altında 1997’de Kyoto Protokolü’nün imzalanması,bazı medya kuruluşlarının küresel ısınma konusunda yayın yapmaları bu yayınlarını internetle desteklemeleri,özellikle otomobil firmalarının çevreye zararı en aza indirmeye çalışan otomobiller üretmesi,çeşitli alanlarda faaliyet göstren büyük firmaların da uyguladığı çevreci politikalar ve sivil toplum örgütlerinin çalışmaları iyimser olmamızı sağlayan olumlu adımlardır.
Ancak kimi çevreci projelerin hem devleterin hem de şirketlre önemli mali yükümlülükler getirmesi bazı ülke ve şirketlerin bu politikalara muhalif kalmasına neden olmuştur.
Küresel Isınmayı ana hatlarıyla tanıttıktan sonra kürsel ısınmanın Dünya ve Türkiye üzerindeki etkileri hakkında bilgi vermek istiyorum:
Dünya’ya Etkileri:
*Tropikal kasırgaların sayısında ve kuvvetinde önemli artışlar,meteorolojik karakterli doğal afetlerin (don, ani ve kuvvetli yağış, dolu, yıldırım, fırtına, çığ v.b.) sayısında ve kuvvetinde önemli artışlar olacaktır.
*Bilim adamları,geçen yıllarda Amerika’nın New Orleans Kentini yerle bir eden Katrina gibi kasırgaların küresel ısınmadan kaynaklandığı ifade edildi.Uzmanlar,deniz suyunun ısınması sonucu kasırga sayısının son 35 yılda iki kat arttığını belirtiyor.
*Kuraklıklara bağlı olarak tarımsal verimlilikte önemli azalmalar olacaktır.
*Yerleşim alanlarından çıkan atıklar, egzoz gazları, endüstri atıkları, tarımsal mücadele ilaçları ve kimyasal gübreler, Ormanların tahribi, mera ve çayırların bilinçsiz kullanımı ve aşırı otlatma toprak kirliliğine sebep olmaktadır.
*Yükselen sıcaklara uyum sağlayan yeni tohumlar üretilmezse, tarımsal üretim düşecek ve kitlesel açlıklar baş gösterecektir.
*Sıcaklıklara bağlı olarak orman yangınları artacak,uzmanlar bunun daha da hızlı artacağını savunuyorlar.
*İklim etkiler (ultraviyole, yer ozonu, hava kirliliği v.b.) nedenlerle sağlık problemlerinin oluşacaktır.
Türkiye’ye Etkileri:
*ATO’nun hazırladığı rapora göre Türkiye küresel ısınmada riskli bölgeler arasında yer alıyor.
Türkiye’de kuraklaşma ve susuzluk artacak.
*Son 70 yılda kaydedilen sıcaklık verilerine göre; Türkiye’nin yıllık ortalama sıcaklıkları artma eğiliminde. Özellikle Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri.
*Dünya Yaban Hayatı Koruma Fonu raporuna göre Türkiye’de 40ºC mevsim normali sayılacak.
Akdeniz’de tarım alanı kalmayacak!
*Dünya Yaban Hayatı Koruma Fonu raporuna göre Türkiye’de 40ºC mevsim normali sayılacak.Akdeniz’de tarım alanı kalmayacak!
*Yağışlar azalınca başta GAP bölgesi olmak üzere baraj göllerinde seviye düşecek.
*Isınmayla birlikte su akıntıları değişecek ve balıkların göç yolları bozulacak.
*Küresel ısınma ile başlayan kuraklık 100 yıl içinde ülkemizi Kuzey Afrika’ya çevirecek.
Küresel ısınmanın hem dünyamız hem de ülkemiz için korkunç sonuçlar doğuracağını bilmemize rağmen,almamız gereken önlemler ve yapmamız gerekenler hakkında ( genel olarak ) çok az bilgi sahibiyiz.
Bu büyük sorunla hem bireysel hem de kurumsal çalışmalarla baş edebilceğimizi düşünüyorum. Kişisel çabalar yetersiz görünebilir ama hep beraber gidişatı değiştirebiliriz. Daha az enerji kullanımı ve özellikle politikacıları ikna etme konusunda hepimizin bireysel olarak göstereceği çabalar küresel ısınmanın durdurulması için çok büyük önem taşıyor.
Küresel Isınmayı durdurmak için yapacağımız çok şey var:
Evde...
İşyerinde...
Ulaşım...
Tüketim...
Alanlarında alacağımız her küçük önlem dünyayı bu felaketten kurtarmak için bir adım olacaktır.
Evde...
*Evimizin yalıtımını iyi yapmak.Evdeki ısı kaçaklarını bulup,önleyici tedbirler almak,
*Sadece kullandığımız odaları ısıtmak,
*Elektrikli ısıtıcıları asgari düzeyde kullanmak,.
*Isıtma sistemlerinin birkaç yılda bir bakımları ve temizliği yapılmalı,
*Isıyı azatlamak;çamaşırlarımızı kaynar su yerine ılık suda yıkayalım,
*Bulaşık ve çamaşır makinelerini dolana kadar çalıştırmamak,
*Tasarruflu ampulleri kullanmak,
*Elektrikli aletlerin kullanılmadığı zamanlarda kapalı olduklarına emin olmak,.

İşyerinde...
İşyerlerimizde de aydınlatma, ısınma, soğutma, bilgisayarlar yazıcılar, fotokopi makineleri, vs kullanır ve küresel ısınmaya katkıda bulunuruz. Evde yapabileceklerimiz işyeri için de geçerlidir. Bunlara bir de çalışanların ulaşımını, uçak yolculuklarını, kağıt kullanımlarını da eklersek işyerlerinin küresel ısınmaya etkisinin azımsanmayacak miktarda olduğu görülür. Dolayısıyla karbon salınımı azaltma çabasında işyerlerimiz önemli bir yere sahiptir.
*Ofis donanımının geceleri ve hafta sonları kapalı konumda olduğundan emin olalım.
*Gerektiği zaman ısınalım bunun için zaman ayarlı ısınma sistemi kullanalım.
*Kısa süreli bile olsa kullanmadığımız zamanlarda ışıkları kapatalım.
*Kahve-çay makinesini açık bırakmayalım.Sıcak durması için termos kullanabilirsiniz.
*Enerji tasarrufu etiketine dikkat edelim. İşyerimizde tasarruflu ofis donanımları seçelim. Böylece sadece enerji tasarrufu değil, bütçemize de katkı sağlamış oluruz.
*İşyerimizde, bisiklet ya da toplu taşım araçlarının kullanılmasını teşvik edelim. Araçların paylaşılması, kağıtların geri kazanımını düşünerek hareket edelim.
Ulaşım...
Karbondioksit salınımın en önemli kaynağı kara ve hava taşıtlarının oluşturduğu ulaşım sektörüdür. Uçaklar küresel karbondioksit miktarının % 12'sini oluştururlar.Yakıt tasarruf etmek için atacağımız her adım küresel ısınmayı azaltacaktır.
*Toplu taşım araçlarını tercih edelim.
*Arabamızın bakımını ihmal etmeyelim. Basit bir yakım tasarrufunda etkilidir.
*Hızımızı kontrol edelim. Ne çok hızlı ne çok yavaş gidelim. Arabamızın yakıtı en verimli kullandığı hızı benimseyelim.
*Verimli ulaşım yani arazi araçları, pikaplar, minibüsler gibi yüksek motor hacimli araçlar diğerlerine göre daha çok yakıt tüketirler. Bu tip büyük araçları kullanmaktan kaçınalım.
*Doğru vites yani arabayı dengeli kullanmak.Gereksiz fren ya da yanlış viteste kullanmak yakıt tüketimimize yansır.
*Bagajdaki gereksiz yükleri ayıklayalım. Arabamız, 100 kiloluk bir yükle 100 km.de 1 litre daha fazla yakıt tüketir.
Tüketim...
Organik ürünleri seçelim. Çiftçiler her yıl milyarlarca ton tarım ilacı kullanırlar. Bu ilaçlar 'zararlıları' öldürürken toprağın içinde karbonu tutan mikroorganizmaları da öldürür. Dolayısıyla karbon toprakta tutunamadığı için atmosfere karbondioksit olarak salınır. Organik olmayan tarım ürünleri sadece sağlığımıza zararlı olmayıp küresel ısınmaya da yol açar.
*Yerel ürünlerle beslenelim.Çok seyahat etmiş ürünler bize ulaşana kadar karbondioksit salınımına neden olurlar.
*Mevsiminde yiyelim.Ulaşımın yol açacağı sera gazlarını önlemiş oluruz.
*Kendi sebze bahçemizi yapabiliriz.
*Geri dönüşüm: Geri dönüşümlü ürünler birincil ürünlerden genelde daha ucuzdur ve üretiminde daha az enerji kullanılır.



*Logoları kontrol edelim: Bir ürünü almadan önce ambalajının geri kazanılabilir olup olmadığını kontrol edelim.Geri dönüşüm logosu üçgen şeklini oluşturan üç okla gösterilir.
*Tekrar kullanılabilirlik. Cam ambalajlar tekrar kullanılabilir. Plastiklerin geri kazanımı daha kısıtlı ve azdır.
*Çöp miktarınızı ve ambalajları azaltalım.
*Kağıtları geri kazanalım: Yazılı materyallerin arka yüzlerini de kullanarak daha az kağıt tüketmeye çalışalım.
*Atıkları azaltalım,geri dönüştürelim, tekrar kullanalım.

Rüzgar, su ve güneş gibi yenilenebilir enerji kaynakları,sera gazları salmaz,nükleer enerji gibi radyoaktif atık sorunuyla da karşılaşılmaz.Yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmak,dünyamızın doğal dönüşümlerini kullanmaktır. Sonsuzdur, çevreye zarar vermez ve sağlığımızı bozmaz.
Sonuç olarak;teknolojinin baş döndürücü bir hızla gelişmesiyle birlikte hayatımıza giren,televizyon,bilgisyar,motorlu araçlar,ısınmak için kullanılan çeşitli aletler vd. artık hepimiz için vazgeçilmez olgulardır.Bunlardan vazgeçemiyorsak doğaya verdikleri zararı en aza indirgemek için çaba harcamalıyız.Yukarıda sözünü ettiğim küçük ama etkili önlemleri uygulayarak dünya için biz de bir şeyler yapabiliriz.
“Dünyayı sen mi kurtaracaksın?” diyenlere “Deniz Yıldızı” hikayesini hatırlatın.

Kaynaklar:
1) Yeşiliz, Sayı 2, Mart-Nisan 2007
2) İklim Değişiklikleri, Tehlikede Olan Nedir?., Michele Fabri
3) www.cevreciyiz.com
4) http://tr.wikipedia.org